با مهریه سبک حرکت کنید.

در مهریه، مهری نهفته است و در مهر، مهربانی و محبتی. شاید به همین دلیل است که فکر می کنیم مهریه بیشتر، یعنی مهر بیشتر. غافل از اینکه میزان مهر و محبت ربطی به عدد و رقم مهریه ندارد. ما امروزه زیبایی موجود در مهریه، یعنی مهر آن را به فراموشی سپرده ایم. مهریه های با ارقام نجومی نشان از همین ادعا دارد. مهریه های گزاف عروس و دامادهای خوش خیالی که گمان می کنند هرچه مقدار مهریه بیشتر، خوشبختی آن ها بادوام تر است. در حالی که با نگاهی به آمار و ارقام دادگاه ها و بررسی علل اختلاف در زندگی هایی که در ابتدا با عشق آغاز شدند، درمی یابیم که یا علت جدایی، مهریه های زیاد بوده و یا بعد از طلاق، این ارقام زندگی آن ها به خصوص مردان را تباه نموده است.

مهریه زیاد موجب می شود که در صورت بروز اختلاف، مرد که در پرداخت آن ناتوان است، زندگی را به قدری بر زن تنگ بگیرد که او مجبور به بخشش آن و نجات خود شود. از سوی دیگر مهریه سنگین، مانع ازدواج برخی جوانان می‌شود و سن ازدواج را بالا می‌برد که این خود، زمینه ساز بحران‌های عاطفی و جنسی بی شماری می‌شود، سخت‌گیری در خصوص مهریه زیاد، موجبات رنجش داماد را در پی دارد و باعث کینه توزی می‌شود و چه بسا تا آخر عمر، باقی بماند. حالا می توان فهمید که چرا روایت داریم " از برکت زن کمى مهریّه اوست و از بى‏خیرى او بسیارى آن ."

مهریه به مالی گفته می شود که مرد در هنگام ازدواج، مکلف به پرداخت آن به عروس می شود. این کلمه، مشتق از کلمه " موهار " به معنی قیمت و بهای زن است که از زبان عبری به عربی منتقل شده و به کلمه مهر تغییر یافته است. در قرآن کریم، مهریه با عنوان "صدقه" یاد شده است." وَ ءاتُوا النّساءَ صَدقاتِهِنَّ نِحلۀ" نحله از این جهت به کار رفته که مهریه صرفا هدیه ای از جانب مرد به زن است.علامه طباطبایی در تفسیر خود، المیزان، اشاره می کند که این آیه، حکم دادن  مهریه را تاسیس نکرده، بلکه این موضوع در بین مردم متداول بوده و اسلام آن را امضا فرموده است.

مرد می تواند هدیه را از همان ابتدا به زن بپردازد و نیازی به وجود اختلاف بین آن ها و یا پرداخت آن بعد از جدایی نیست. همچنان که علی بن ابیطالب مهریه دختر پیامبر را که زرهی بود، در همان آغاز اهدا کرد و پیامبر با پول آن، جهیزیه ای مختصر برای دخترش تهیه نمود. مهریه آن حضرت حدود پانصد درهم نقره بوده که معادل آن در این زمان حدود 3 میلیون تومان است. یعنی هفت هزار برابر کمتر از 22 میلیارد تومان.

و خداوند در آن زمان به رسول خویش فرمود:" و تو ای محمد، مهر زهرا را پانصد درهم قرار ده تا سنتی باشد برای امت تو." اما می توان گفت این سنت، اکنون در زیر خروارها خاک مدفون شده و یاد آن هم در میان ذهن مشغولی های مختلف، کاملا از بین رفته است. مهریه های عجیب و غریب، گاه خنده دار و گاه گریه دار، این مدعا را اثبات می کند: یک کیلو بال مگس، دست ها و چشم های داماد، دو هزار توپ ورزشی، ده راس آهوی وحشی، 25 کیلو شمش طلا ،هزاران سکه ، هزار شاخه رز سیاه، پنج هزار مرجان دریایی، 2هزار قطعه شکلات، تندیسی از گل یاس به وزن 110 کیلوگرم...

110 عددی است که در روز تصویب لایحه سقف دار کردن مهریه ها و محدود کردن مجازات زندان مهریه در مجلس بارها شنیده شد.نمایندگان برای کاهش آمار زندانیان مهریه که بیش از سه هزار و پانصد نفر بود، تلاش بسیاری کردند. بر اساس این قانون، مهریه فقط باید 110 سکه باشد و بالاتر از آن قانون مجزایی دارد که برای آنها شرط تمکن زوج مورد نظر خواهد بود.حتی پیشنهادی هم در این جلسه مطرح شد که دفترخانه ها مهریه های بیش از 110 سکه را ثبت نکنند.

آیا این قانون ها می توانند مشکلات مربوط به مهریه را در کشور ما حل کنند؟ آیا این همه عدد و رقم به این معنی است که ازدواج تنها جنبه مادی دارد؟ اصلا اگر مهریه گزاف مشکلی را هم ایجاد نکند، آیا جوازی برای در نظر گرفتن آن وجود دارد؟ اشاره رهبر انقلاب به این موضوع شنیدنی است:" اگر می گویند 14 سکه بیشتر نباشد، برای آن است که جنبه معنوی ازدواج بر جنبه مادی آن غلبه پیدا کند، وگرنه اگر14000 سکه هم باشد، در ازدواج مشکلی پیش نمی آید." در واقع فلسفه مهریه هم حکایت از معنوی بودن و عاطفی بودن آن دارد. زیرا این هدیه نشان دهنده محبت و علاقه خواستگار و حب نسبت به محبوب است و چون مرد از نظر آفرینش مظهر عشق و تقاضاست و زن مظهر معشوقیت، این هدیه از جانب مرد به زن داده می شود.مهریه باعث بقای خانواده و نیز یک پشتوانه اجتماعی برای زن محسوب می شود.

اسلام با دید همه جانبه نگرانه، در کنار اهمیت پرداخت مهریه از طرف مرد، برای زنان هم نکته قابل توجهی را بیان می کند: این که خدا عذاب قبر را از زنی که مهریه اش را ببخشد، برمی دارد، و او را با فاطمه سلام ا... علیها محشور می سازد، به او ثواب هزار شهید می دهد و عبادت یک سال را برای او می نویسد. این موضوع نشان می دهد که اسلام به رابطه محبت آمیز بین زن و شوهر اهمیت زیادی داده است. مهریه نشانگر محبت مرد به زن و بخشش آن نشانگر محبت زن به مرد است. این محبت را می توان با در نظر گرفتن مهریه های فرهنگی و سودمند برای همسر نشان داد. مثلا رونویسی از دیوان باباطاهر، حفظ کردن دیوان حافظ و مهریه هایی از این قبیل.

کاش این گونه مهریه ها، الگویی باشد برای ما، به جای الگو گرفتن از بعضی مهریه های عجیب و دردسرساز و به جای چشم و هم چشمی های خانمان برانداز.

فاطمه سعیدی ، 1 / 9 / 1393

[e-mail]